"Pięćdziesiąt twarzy Greya" E L James

Stephen King powiedział, że „Zmierzch” to książka o tym, jak ważne jest, by mieć chłopaka. „Pięćdziesiąt twarzy Greya” opowiada o tym, ile warto poświęcić, by się mu uwiesić na ramieniu. Zwłaszcza kiedy jest charyzmatycznym miliarderem. Sięgając po książkę E L James, chciałem zrozumieć, jaka jest obecnie definicja bestselleru książkowego i czy niesie w sobie jakąkolwiek jakość. W promocji podkreśla się, że kolejne egzemplarze schodzą z półek księgarskich jak świeże bułeczki. Jakieś nawiązanie do treści, formy? Sprawę załatwiają niewiele znaczące przymiotniki. A sprawa jest poważna. Oto bowiem w niebotycznych ilościach sprzedaje się książka o niczym. „Pięćdziesiąt twarzy Greya” to historia bez początku i bez końca. Sześćset stron bzdur o płomiennym romansie nieśmiałej i pruderyjnej (do czasu) studentki z tajemniczym bogaczem, który uwielbia szesnastowieczną kościelną muzykę chóralną, pilotuje śmigłowiec i szybowiec, gra na fortepianie, doprowadza do orgazmu ledwie po zrzuceniu conversów i skarpetek oraz zapewne trzasnąłby drzwiami obrotowymi, gdyby miał na to ochotę.

E L James próbuje epatować tanią pornografią i to ona ma przyciągać czytelników do jej powieści. Mamy zatem szczegółowe opisy zbliżeń miłosnych ze wszystkimi detalami dotyczącymi tego, co komu i gdzie wilgotnieje. Christian Grey okazuje się być zwolennikiem uległych dziewcząt i seksu BDSM. Ana Steele, która poznaje go przypadkiem, przeprowadzając z nim wywiad w zastępstwie chorej koleżanki, szybko przekonuje się, iż Grey widzi w niej dobry materiał na kolejną uległą. Układ erotycznych zabaw w czerwonym pokoju sankcjonuje dokładna umowa, którą Ana ma podpisać, a potem poddać się bezwzględnie temu, co Christian zaproponuje. Zwolennicy seksu BDSM z pewnością uśmieją się, czytając o mizianiu pejczem i dawaniu klapsów, bo sadomasochistyczne zabawy Greya będą takie jak jego nazwisko. Szare i bez wyrazu. Chwilami dodatkowo śmieszne, a raczej ośmieszające samą autorkę, która pisząc o pewnych sprawach ujawnia, iż ma o nich naprawdę nikłe pojęcie.

Anastasia Steele jest dziewczyną, jakich wiele. Niczym się nie wyróżnia, nic szczególnego nie ma do zaoferowania i mało z niej damy, skoro w kółko komentuje wszystko swoim „kuźwa” i „o w mordę”. Grey jednak z sobie tylko znanych powodów uznaje ją za wybrankę idealną. Nie tylko taką, która będzie rozkosznie uległa, ale i taką, dzięki której jego pożądanie – wciąż wielkie i niesłabnące – nabierze nowego znaczenia. Dramatem Any jest to, że jako 21 – latka nie uprawiała jeszcze seksu. Kiedy kochankowie oswoją się z tym niespotykanym faktem, wspólnie wezmą się solidnie do pracy, żeby nadrobić stracony czas pozostawionej samej sobie łechtaczce Any. Dziewczyna na początku pąsowieje na widok Greya, uginają się pod nią nogi, serce podchodzi do gardła i dzieje się wszystko to, co przeżywałaby niedoświadczona seksualnie młoda kobieta. Anastasia jest zafascynowana Greyem i z czasem odkrywa, że ma na niego duży wpływ, choć Christian jest przekonany, iż jego rola Pana nie kończy się w życiu za drzwiami czerwonego pokoju igraszek. Trudno znaleźć źródło tej fascynacji, bo poza tym, że Grey jest przystojny i może uprawiać seks zawsze i wszędzie, nie ma w nim niczego nadzwyczajnego. Tymczasem Ana w egzaltowany sposób próbuje wyrazić swoje spadanie po równi pochyłej w silne ramiona Christiana - „Jestem Ikarem, który znalazł się zbyt blisko słońca i w rezultacie spłonął”.

Bohaterka E L James ma być tylko jedną z wielu, które Christian Grey używał w swym dwudziestosiedmioletnim życiu. Jak sam stwierdza, nie bawi się w dziewczyny. Ana tymczasem uświadamia sobie, że takiej okazji zmarnować nie można i będzie robić wszystko, by nie odkleić się od Greya. Mroczna umowa o świadczeniu usług uległej bardzo ją porusza i trudno Anie podjąć decyzję o jej podpisaniu. Mniej więcej przez 300 stron, czyli połowę powieści czekamy z narastającym znużeniem na podjęcie przez nią decyzji. Panna Steele toczy boje ze swoją wewnętrzną boginią i jeśli chodzi o seksualny aspekt znajomości z Greyem to trudno jednoznacznie orzec, czy nazwać ją po prostu słodką idiotką czy też napaloną kotką.

Naturalnie bardzo dokładnie (choć są i tajemnice) dowiadujemy się, dlaczego Christian Grey jest taki, jaki jest. A bywa arogancki, jest zbyt pewny siebie i chce dominować nad każdym, w każdej dziedzinie życia. Ana próbuje zrozumieć swego kochanka i zaakceptować to, że jest on inni niż normalni mężczyźni, jacy ją dotychczas otaczali. Zachwycona Greyem, podejmuje się być z nim za wszelką cenę. Nawet za cenę układu uwłaczającego jej godności. Ot i cała nieskomplikowana fabuła książki – wzajemne podchody wspomnianych dwojga, w przerwach seksualne ekscesy, potem znowu pytania, niejasności, niedopowiedzenia. Zapewne zamierzeniem E L James było napisanie powieści inicjacyjnej. Wyszła pornograficzna opowiastka zupełnie o niczym, bo naprawdę do niczego nie prowadzi czytanie każdej kolejnej z sześciuset stron.

Łudzę się, że te miliony kupujących po prostu rzucają książkę na półkę bez czytania, bo wszyscy wiedzą, że warto ją mieć. „Pięćdziesiąt twarzy Greya” to pokraczna historyjka miłosna, bez właściwości i charakteru. Bazuje na stereotypach, marnej znajomości tajników egzotycznego seksu; powiela fabularne schematy znane z innych podobnych powieści, ale przede wszystkim odpycha językiem prowincjonalnej pensjonarki piszącej pamiętniczek o wzlotach i upadkach okresu dorastania. Kolejne tomy przygód z Greyem zapewne sprzedawać się będą równie dobrze. Zanim to nastąpi, chciałbym zaapelować do rozsądku czytelników i prosić o opamiętanie się. Nie dajmy sobie wmawiać pisarkom takim jak E L James, że wystarczy nam dać tak niewiele, by nasycić ciekawość i zadośćuczynić gustom czytelniczym. „Pięćdziesiąt twarzy Greya” to przykład tego, w jaki sposób można ugrać dużo, niewiele się przy tym wysilając. Dwa zmarnowane wieczory i poczucie, że świat stanął na głowie, wielbiąc tego typu powieści.

Wydawnictwo Sonia Draga, 2012

  KUP KSIĄŻKĘ