"Nienawidzę was!" Piotr Stróżyński

Książka Piotra Stróżyńskiego to prawdopodobnie kilka osobistych paraliterackich rozliczeń, awangardowy manifest buntu i nihilizmu jednocześnie, przepełniony złością i nienawiścią potok słów próbujących udawać dobrą narrację i sporo krzykliwego pustosłowia. Po buntowniczych opowieściach z punk rockiem w tle Beaty Kozłowskiej i Łukasza Gołębiewskiego Jirafa Roya prezentuje kolejną historię, którą z wypiekami na twarzy czytać będą zapewne tylko weterani festiwali w Jarocinie. Wtórną, mało atrakcyjną, nieznośnie dydaktyczną i po prostu nudną. Mimo tego, iż początek zapowiada wartką akcję i ciekawe rozwiązania fabularne. Przykro jest, kiedy kolejna książka musi udowadniać, że polska literatura współczesna wciąż opowiada o tym samym. O społecznych rozczarowaniach, o frustracjach, o niemocy, o programowej krytyce nowego porządku i niesprawiedliwości, która czyni życie w Polsce tak trudnym do zniesienia. Trudno także znieść pisanie Stróżyńskiego, w którym może zbyt wiele zacietrzewienia, a zbyt mało dowodów na to, iż autor po prostu wie, jak napisać dobrą książkę.

Rozliczenie ze złą Polską, w której nie można wytrzymać, nie będąc albo wciąż pijanym albo w jakikolwiek inny sposób oderwanym od rzeczywistości odbywa się u Stróżyńskiego dwutorowo. Najpierw bowiem poznajemy losy starszego z braci, Piotra. Wraz z nim wbijamy się w okrutną codzienność stanu wojennego, a następnie obserwujemy, jak polskie realia lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia destrukcyjnie wpływają na grupę outsiderów, jacy próbują udowodnić swą wyższość nad światem. Światem, w którym wyższość tę naznaczają uderzenia zomowskiej pały i odgórne dyrektywy rządu. Brutalnego rządu, który nie liczy się z obywatelami. Piotr z przyjaciółmi angażuje się w muzyczny projekt. Odrzucenie na festiwalu w Jarocinie i poczucie coraz większego bezsensu egzystencji w komunistycznej Polsce zmuszają go do tego, by uciec z kraju. Skoro wyemigrować dobrowolnie nie można, skoro rodzina to jedynie wciąż pijany ojciec i usługująca mu matka, skoro jedyną formą pokazania swej wyjątkowości jest głośny punkrockowy beat i wypijany hektolitrami alkohol, pozostaje jedynie potajemna ucieczka. Porzucamy tego bohatera w momencie, kiedy decyzja o opuszczeniu kraju jest w nim ugruntowana. Jego historię „przejmujemy” od młodszego o dwanaście lat Pawła, który próbuje rozwikłać zagadkę zniknięcia brata i ustalić, co się z nim tak naprawdę stało.

Paweł żyje w zgoła innym kraju. Innym, a przecież tak samo przygnębiającym. Tym razem nie trzeba myśleć o ucieczce, bo granice są otwarte. Milicyjny reżim zastąpiły twarde prawa krwiożerczego kapitalizmu. Paweł okazuje się być takim samym outsiderem jak jego brat przed laty. I właściwie tylko to ich łączy, bo szybko można odnieść wrażenie, że w wiecznie skupiającym się na sobie Pawle odkrywanie tajemnicy zniknięcia brata ma być jedynie kolejną zasłoną dymną dla abnegacji i tego, by za swe ponad trzydziestoletnie życie wziąć wreszcie odpowiedzialność. Paweł za nic nie chce brać tej odpowiedzialności i odnosi się wrażenie, że kreując jego losy autor tak naprawdę nie bierze odpowiedzialności również za to, co mu się pisze w kolejnych rozdziałach. A są one wciąż tym samym, bo Paweł nie ulega w trakcie wielu chwilami dramatycznych zdarzeń jakiejkolwiek przemianie. Właściwie zmierza po równi pochyłej ku upadkowi. I to przewidzieć jest już naprawdę łatwo.

Bohater Stróżyńskiego neguje właściwie wszystko, co go otacza. Jest nieodpowiedzialnym ojcem, niedoszłym literatem, bibliotekarzem po jakiejś policealnej szkółce czującym się zerem na rynku pracy. Paweł jest obok życia i obok Polski. To dla niego kraj absurdów, straconych szans, kraj wyzysku, oszustwa, kombinatorstwa, kalekich relacji międzyludzkich. Paweł nie odnajduje się ani w toksycznym domu, w którym może odczuwać jedynie nienawiść do obcych mu rodziców, ani w relacjach z kobietami, które są dla niego tylko źródłem różnego rodzaju kompleksów. Nie pomaga mu nawet konfrontacja z Markiem, dawnym przyjacielem brata z kryminalną przeszłością, głoszącym w zasadzie równie skrajne poglądy co sam Paweł.

Stróżyński próbuje sprzedać na kartach tej opowieści programowy bunt wynikający z niemocy i pozorną siłę, jaka staje się autodestrukcyjna. Próbuje, ale mu nie wychodzi, bo „Nienawidzę was!” to jedynie krzykliwa opowieść o cierpieniu, jakiego dostarcza życie wśród kompleksów i urojeń. Paweł nie jest przekonujący. Historia nie jest przekonująca. Wszystko, co napisane w tej książce może jedynie wzbudzać złość. Czytelniczą irytację o to, że dało się ukraść czas przez lekturę napisaną przez autora chyba sobie samemu na złość.

Wydawnictwo Jirafa Roya, 2010